Luik "Wonen in eigen streek" strijdig met het recht van EU

Het omstreden onderdeel van het Vlaamse grond- en pandendecreet biedt de gemeenten in kwestie het recht om bij de aankoop van een woning of verkaveling voorrang te geven aan mensen die een nauwe band hebben met de gemeente. Dat is onder meer van toepassing in de rand rond Brussel, aan de kust en in de regio rond Antwerpen. In 2010 werd het decreet, dat een jaartje voordien in het leven werd geroepen, al gewijzigd en werd meteen verduidelijkt dat de regeling enkel geldt voor nieuwe woonuitbreidingsgebieden.

Toch ligt het decreet momenteel opnieuw onder vuur. Het Algemeen Eigenaars- en Mede-eigenaars Syndicaat (AES) en FDF'ers Eric Libert en Christian Van Eycken eisen bij het Grondwettelijk Hof de annulering van het decreet. Om een oordeel te kunnen vellen, heeft het Hof een aantal prejudiciële vragen aan het Europees Hof van Justitie gesteld. De advocaat-generaal van dat hof heeft nu zijn conclusie klaar en daaruit blijkt dat hij de opgelegde voorwaarde als een beperking van de fundamentele vrijheden aanschouwt. Het komt er volgens advocaat-generaal Ján Mazák immers op neer dat bepaalde personen het recht op deze manier worden ontzegd om gronden en woningen te kopen of voor meer dan 9 jaar te huren. Het komt evenwel het Belgische Grondwettelijke Hof toe, luidt het, "om het precieze doel van het grond- en pandendecreet vast te stellen".

Toch geeft Mazák zelf aan hoe hij het decreet interpreteert. Volgens de Vlaamse regering helpt de maatregel de niet-kapitaalkrachtige lokale bevolking om in eigen gemeente te blijven wonen. De advocaat-generaal betwist dat echter en zegt dat de maatregel verder gaat dan nodig is. “Indien men de lokale bewoners echt wil helpen, kan de regering ook specifieke tegemoetkomingen in het leven roepen of de prijzen reguleren.”

Ján Mazák gaat verder en argumenteert het volgende: “Mocht het Grondwettelijk Hof oordelen dat de regering in de eerste plaats het Vlaamse karakter van de gemeenten wil versterken, dan spreekt het vanzelf dat dat geen geldige reden is om de betwiste voorwaarden op te leggen.” 

De advocaat-generaal boog zich overigens nog over enkele andere vragen over het grond- en pandendecreet. Een van de klachten is gekant tegen de bepaling dat bij grote verkavelingsprojecten een deel van de gronden moet voorbehouden worden voor sociale woningbouw. Ook hier luidt het dat het aan het Grondwettelijk Hof toekomt om het precieze doel van de regeling te bepalen. 

Voor het EU-Hof is de conclusie van zijn advocaat-generaal niet bindend. Wel liggen de arresten van het Hof doorgaans in dezelfde lijn.